Gan Cath Sewell (Cyfarwyddwr Ymddiriedolaeth Cerddoriaeth Theatr Clwyd)

Mae dyddiau’n dod heibio sy’n fy atgoffa i o ba mor lwcus ydw i i weithio ym myd addysg cerddoriaeth. Roedd ein cyngherddau Profiadau Cyntaf ni’n cynnwys cerddorion o Gerddorfa Genedlaethol Gymreig y BBC (BBC NOW) ym mis Ebrill yn ddau ohonyn nhw.

Roedd y pedwar cyngerdd yn benllanw dau dymor o ddysgu cerddorol i blant o ysgolion cynradd ac arbenigol Sir y Fflint sydd wedi bod yn cymryd rhan yn ein rhaglen Profiadau Cyntaf. Mae’r rhaglen bwysig yma, gyda chymorth cyllid gan Wasanaeth Crddoriaeth Cenedlaethol Cymru, wedi ein galluogi ni i ddarparu gwersi wythnosol ar gyfer dosbarthiadau blwyddyn 3 ym mhob un o ysgolion cynradd Sir y Fflint bron.

Fe ddaethom ni â 1600 o ddisgyblion o fwy na 60 o ysgolion at ei gilydd, ymarfer logistaidd sylweddol ac, er mwyn gwneud pethau’n fwy cyffrous, nid dim ond gwylio’r sioe oedden nhw – roedden nhw’n mynd i ymuno. Rydyn ni wedi bod yn addysgu amrywiaeth o wahanol offerynnau yn yr ysgolion, felly roedd gennym ni ddisgyblion yn chwarae ffidlau, soddgrythau, seiloffonau, offerynnau pres a recordyrs ochr yn ochr â grwpiau oedd wedi canolbwyntio ar ganu.

Y cynllun oedd i bob un o’r 1600 o blant berfformio trefniannau o In the Hall of the Mountain King gan Grieg a Firebird Suite gan Stravinsky gydag ensemble BBC NOW ac wedyn canu trefniant o “Let your Sprit Fly” i ddod â’r cyngerdd i ben.

Roeddwn i braidd yn nerfus am sut byddem yn dod â grwpiau cydlynol o fwy na 400 o offerynwyr sy’n ddechreuwyr at ei gilydd ar gyfer pob cyngerdd ond fe wnaeth ein tîm ni, BBC NOW a’n cerddorion ifanc ni wynebu’r her. Fe wnaed llawer iawn o waith yn ystod yr wythnosau cyn y cyngerdd, gan olygu eu bod nid yn unig yn dechrau ac yn gorffen gyda'i gilydd ond yn chwarae gan gadw amser ac mewn tiwn. Roedd y lefelau canolbwyntio yn anhygoel!

Mae’n rhaid i mi sôn am y canu – o, y canu! Does dim byd tebyg i ganu gyda'ch gilydd i atgyfnerthu ymdeimlad cyffredin o gysylltiad. Roedd y safon yn wych gyda’r bobl ifanc hefyd yn dysgu'r geiriau mewn Makaton, ffurf ar iaith arwyddion. Fe gyfaddefodd mwy nag un o’r gwesteion pwysig ddaeth i’n cefnogi ni bod ganddyn nhw ddagrau yn eu llygaid pan wnaethon ni gyrraedd y rhan yma o’r cyngerdd.

Mae’n gyfnod heriol i’r sector addysg ond rydw i’n gwybod, i’r athrawon, cynrychiolwyr y cyngor, a’r bobl eraill sy’n gwneud penderfyniadau oedd yn ddigon ffodus i fynychu’r cyngherddau yma, ein bod ni wedi dangos gwerth aruthrol cerddoriaeth a pherfformiadau byw fel rhan o’r cwricwlwm.

‘Mae cyfleoedd o’r fath yn bwysicach nag erioed. Os ydyn ni am gyfoethogi bywydau disgyblion gyda’r celfyddydau fel mae’r cwricwlwm newydd i Gymru yn ein hannog ni i wneud, mae cael profiad o gerddoriaeth a theatr fyw mor bwysig. Bydd toriadau yn y gyllideb yn golygu na fydd llawer o ysgolion yn gallu darparu cyfleoedd o’r fath ac i lawer o ddisgyblion dim ond drwy’r ysgol maen nhw’n cael cyfle i ddod i gysylltiad â’r celfyddydau.”

Ysgol Gynradd Yr Hybarch Edward Morgan, Shotton

Mae rhaglenni fel Profiadau Cyntaf a digwyddiadau fel y cyngherddau hyn yn ymwneud â llawer mwy na datblygu sgiliau cerddorol. Maen nhw’n galluogi plant a phobl ifanc i ddatblygu hyder, empathi, creadigrwydd, sgiliau gwaith tîm a gwydnwch. Dylem geisio sicrhau bod pob plentyn a pherson ifanc yn cael y cyfle i gael cerddoriaeth a’r celfyddydau yn rhan hanfodol o’u haddysg a’u bywydau.

‘Dyma un o’r pethau mwyaf gwerth chweil i mi ei wneud gyda fy nisgyblion. Mae'r cwricwlwm newydd yn gofyn am bwrpas bywyd go iawn i ddysgu. Dyma'n union beth ydi hynny. Y bore hwnnw yn ein gwasanaeth roedden ni wedi trafod uchelgais – ac fe wnaeth un disgybl ddweud, rydw i newydd ddod o hyd i fy uchelgais, efallai rhyw ddiwrnod y galla’ i wneud beth maen nhw’n ei wneud.”

Ysgol Rhos Helyg

O.N: Diolch yn arbennig i Dîm Cyswllt Cerddoriaeth Theatr Clwyd a’r Cydlynydd Profiadau Cyntaf, Susie Jones, Cameron Biles-Liddel a BBC NOW, y tîm yn Neuadd William Aston a’n cyflwynydd ni, Iwan Garmon.